Đã có thông tin rằng, một thời gian trước, các ngân hàng lớn ở châu Âu rất ngần ngại hợp tác với các nhà sản xuất vũ khí; nhưng chỉ trong vài tháng, mối quan hệ kinh doanh này đã trở thành biểu tượng danh dự. Các tổ chức tài chính như BNP Paribas SA của Pháp, Commerzbank AG của Đức, Deutsche Bank AG và Societe Generale SA của Pháp đang nỗ lực không ngừng để thể hiện mối quan hệ hợp tác với các công ty quốc phòng. Trước đây, các ngân hàng người ta thường nhấn mạnh về thành tích bảo vệ môi trường của mình, nhưng giờ đây họ công khai chuyển hướng sang vai trò “đóng góp vào sự tái vũ trang của châu Âu”.
Fabrizio Campelli, người đứng đầu bộ phận doanh nghiệp và ngân hàng đầu tư của Deutsche Bank, cho biết trong một tuyên bố vào thứ Tư rằng ngân hàng “rất vinh dự” hợp tác với Ngân hàng Đầu tư châu Âu để cung cấp 1 tỷ euro (1,2 tỷ USD) tài trợ cho các công ty và dự án liên quan đến quốc phòng, “chúng tôi luôn sẵn sàng tăng cường sức mạnh và độ bền cho an ninh và quốc phòng châu Âu”.
Theo các giám đốc điều hành của nhiều ngân hàng lớn châu Âu, các ngân hàng đang chỉnh sửa các hướng dẫn và chính sách nội bộ để đảm bảo có thể hợp tác với ngành công nghiệp lâu nay được coi là có nguy cơ ảnh hưởng đến danh tiếng. Họ đã thành lập các nhóm chuyên biệt và tuyển dụng nhân viên để phục vụ các nhà sản xuất vũ khí và hợp tác với chính phủ để thúc đẩy chính sách công.
Steven van Rijswijk, Giám đốc điều hành của ING Groep NV, trong một cuộc phỏng vấn cho biết: “Chúng tôi không chỉ xem xét lại chính sách mà còn thay đổi cả cách tư duy—từ ‘không, trừ khi…’ sang ‘có, trừ khi…'”.
Điều này có nghĩa là thái độ của ngân hàng đối với các đơn đăng ký tín dụng trong ngành quốc phòng đã từ chối chuyển sang chào đón. “Nếu lãnh đạo cấp cao truyền đạt rõ ràng tín hiệu về sự thay đổi thái độ, toàn bộ tổ chức có thể nhanh chóng bắt nhịp.” Van Rijswijk giải thích lý do tại sao nhiều nhân viên có thể nhanh chóng thay đổi quan điểm trong thời gian ngắn.
Sự tương phản rõ rệt: từ câu chuyện bền vững đến khai thác nguồn lực công nghiệp quốc phòng
Điều này hoàn toàn trái ngược với trước đây. Trước đây, nhiều ngân hàng tập trung vào việc xây dựng hình ảnh bền vững, và việc thu lợi từ các công ty sản xuất vũ khí bị coi là trái ngược với điều đó. Hơn nữa, ngân sách quốc phòng tương đối thấp của nhiều quốc gia EU khiến các ngân hàng không bỏ lỡ nhiều cơ hội kinh doanh.
Nhưng tình hình hiện nay hoàn toàn thay đổi: EU và các quốc gia thành viên đang chuẩn bị chi hàng trăm tỷ euro cho các trang thiết bị quân sự và xây dựng cơ sở hạ tầng liên quan. Với việc Nga dưới sự lãnh đạo của Putin ngày càng được coi là mối đe dọa gia tăng, cũng như việc Mỹ dưới chính quyền Trump đã phát tín hiệu giảm bớt sự sẵn sàng bảo vệ các đồng minh châu Âu, các quốc gia châu Âu đang tăng tốc củng cố quốc phòng.
Chi phí mới chủ yếu đến từ Đức—nơi mà chính phủ đã triển khai một kế hoạch tài trợ nợ lịch sử vào đầu năm nay. Đức, nơi có Rheinmetall AG, nhà sản xuất xe tăng với giá cổ phiếu tăng vọt trong năm nay, còn sở hữu nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ khó tiếp cận trực tiếp tới thị trường tài chính.
Các ngân hàng đang nỗ lực cung cấp các kênh tài chính thuận tiện hơn cho những doanh nghiệp này: Deutsche Bank, ngân hàng lớn nhất nước Đức, đã thành lập một đội ngũ chuyên biệt để xử lý các giao dịch liên quan đến quốc phòng; nhóm ngân hàng BPCE của Pháp đã tuyên bố trong một thông báo rằng họ có kế hoạch công bố cập nhật chính sách để hỗ trợ tài chính quốc phòng và “nhấn mạnh cam kết của mình”.
Một giám đốc điều hành của một ngân hàng lớn của Đức, không muốn nêu tên, tiết lộ rằng mặc dù ngân hàng sẽ không cắt giảm nhiều quy trình kiểm tra “hiểu khách hàng của bạn” (KYC) phức tạp đối với các giao dịch với các doanh nghiệp quốc phòng, nhưng có thể sẽ thúc đẩy nhanh quy trình phê duyệt nội bộ cho từng giao dịch.
Công ty con bảo hiểm của BNP Paribas đã công bố kế hoạch trong ba năm tới sẽ gấp đôi mức độ rủi ro trong lĩnh vực quốc phòng lên tới 1 tỷ euro; trong khi bộ phận quản lý tài sản của họ cho biết “đang nỗ lực tạo ra quỹ mới để đối phó với những thách thức chủ quyền ở châu Âu, bao gồm cả trong lĩnh vực quốc phòng”.
Kết nối ngân hàng và doanh nghiệp dưới sự dẫn dắt của chính phủ
Vì kế hoạch tái vũ trang châu Âu do chính phủ dẫn dắt, mối quan hệ giữa các ngân hàng và chính phủ các nước trở nên cực kỳ quan trọng. Nhiều quốc gia như Pháp và Hà Lan đã tổ chức định kỳ các cuộc trò chuyện giữa giám đốc điều hành của các doanh nghiệp quốc phòng và ngân hàng; theo báo cáo, Hiệp hội Ngân hàng châu Âu (EBF) đã thành lập một nhóm công tác đặc biệt, các thành viên bao gồm Deutsche Bank, BNP Paribas, UniCredit, Intesa Sanpaolo và ING Groep.
Trong khi đó, Ủy ban châu Âu, cơ quan hành pháp của EU, đang chuẩn bị đưa ra các đề xuất để giải quyết các rào cản mà ngành quốc phòng đang gặp phải, bao gồm vấn đề tài chính. Nadia Calvino, Chủ tịch Ngân hàng Đầu tư châu Âu, hồi tuần trước đã thông báo với các ngân hàng trong một hội nghị ở Frankfurt rằng ngân hàng đang đánh giá hơn 20 dự án, bao gồm việc xây dựng doanh trại cho Lữ đoàn Quân đội Đức đóng tại Lithuania.
Alain Dulac, Giám đốc điều hành của Factem, một nhà sản xuất tai nghe vô tuyến quân sự và dân sự nhỏ của Pháp, trong một cuộc họp gần đây ở Paris cho biết: “Một số ngân hàng lớn đã từng phớt lờ tôi, nhưng chúng tôi tin rằng chính phủ sẽ thúc đẩy điều này ở cấp cao nhất, vấn đề chỉ là làm thế nào để thực hiện trên toàn quốc.”
Khả năng sinh lời mà các ngân hàng châu Âu có thể thu được từ cơn sốt quốc phòng dự kiến vẫn chưa được biết đến. Thời điểm hiện tại, hầu hết các khoản đầu tư vẫn chỉ dừng lại ở giai đoạn tuyên bố, chưa có theo đơn đặt hàng thực tế, nhưng hầu hết các ngân hàng cho rằng hoạt động kinh doanh sẽ bùng nổ từ năm sau.
Alexander Mann, người đứng đầu bộ phận công nghiệp của Commerzbank, chỉ ra rằng nhu cầu tín dụng của các doanh nghiệp quốc phòng còn hạn chế, vì họ thường có thể nhận được thanh toán trước từ các đơn hàng, nhưng ngân hàng cũng có thể “đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng” thông qua việc cung cấp bảo lãnh, công cụ phòng ngừa rủi ro, tài trợ thương mại và tư vấn giao dịch.
Arnaud Journois, nhà phân tích của Morningstar DBRS cho biết: “Các doanh nghiệp quốc phòng lớn thường không thiếu các kênh tài chính, nhưng sự thành công của cuộc chiến ở Ukraine phụ thuộc vào những chiếc máy bay không người lái 200 USD, hoặc công nghệ đến từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các công ty khởi nghiệp”. Các công ty này thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận tài chính. Ông nhấn mạnh rằng có một lượng lớn tiền trong tài khoản tiết kiệm của người dân châu Âu “có thể được huy động với sự giúp đỡ của ngân hàng”, trở thành nguồn vốn cho ngành công nghiệp quốc phòng, trong đó tài trợ vốn cổ phần đặc biệt quan trọng.
Các bộ phận quản lý tài sản của ngân hàng cũng đã tham gia, đặc biệt trong việc điều chỉnh các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Stefan Hoops, người đứng đầu bộ phận quản lý tài sản của Deutsche Bank, cho biết, sự chuyển mình này có thể mang lại hàng trăm tỷ euro cho các doanh nghiệp và dự án quốc phòng chỉ riêng trong ngành quản lý tài sản của Đức.
Diego de Ojeda, người đứng đầu bộ phận quốc phòng và chuẩn bị của Ủy ban châu Âu, trong một cuộc họp tại Trường Kinh doanh IESE cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng nhấn mạnh rằng quốc phòng sẽ trở thành một lĩnh vực kinh doanh rất chất lượng—các khoản đầu tư lớn đang đổ vào”.