Theo nguồn tin từ các phương tiện truyền thông, một nghị sĩ cấp cao của Iran đã tuyên bố vào thứ Năm rằng Iran hoàn toàn có thể đáp trả kẻ thù bằng cách đóng cửa eo biển Hormuz. Tuy nhiên, một nghị sĩ khác đã cho rằng biện pháp này chỉ được thực hiện khi lợi ích quan trọng của Tehran bị đe dọa. Đối với các nhân vật chính trị trong nước Iran, tiếng nói kêu gọi phong tỏa eo biển Hormuz ngày càng trở nên lớn hơn. Nếu việc phong tỏa xảy ra, giá dầu quốc tế chuẩn – giá dầu Brent có thể vượt qua mốc 100 USD, thậm chí có thể lên tới khoảng giá dự đoán trong tình huống địa chính trị bi quan nhất mà JPMorgan đưa ra – 120-130 USD.
Được biết, Iran đã nhiều lần đe dọa sẽ đóng cửa eo biển Hormuz để phản ứng với áp lực trừng phạt từ các nước phương Tây hoặc liên quan đến vấn đề hạt nhân. Các nguồn tin trong ngành vận tải đã cho biết vào thứ Tư rằng một số tàu thương mại lớn hoặc tàu vận chuyển dầu/khí thiên nhiên hóa lỏng đã bắt đầu tránh xa eo biển Hormuz.
Theo nguồn tin, thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Quốc hội Iran, Behnaam Saeedi, đã cho biết với hãng thông tấn bán chính thức Mehr rằng: “Iran có nhiều cách để đáp lại kẻ thù và sẽ chọn các lựa chọn phù hợp theo tình hình. Đóng cửa eo biển Hormuz là một trong những lựa chọn quan trọng tiềm năng.”
Ngay sau đó, hãng thông tấn Mehr đã dẫn lời nghị sĩ khác, Ali Yazdikhah, cho biết rằng Iran sẽ tiếp tục cho phép tự do hàng hải qua eo biển Hormuz và vịnh lân cận miễn là lợi ích cốt lõi của Iran không bị đe dọa.
Tuy nhiên, Yazdikhah đã bổ sung: “Nếu Mỹ chính thức và thực sự gửi quân đội hỗ trợ cho những người theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái (Israel), thì từ góc độ gia tăng áp lực lên Mỹ và các nước phương Tây, Iran có quyền hợp pháp để ngăn cản việc thông thương dầu và khí thiên nhiên qua eo biển của họ.”
Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đang cố gắng khiến mọi người đoán xem liệu Mỹ có tham gia vào các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran hay không, thay vì công khai tiết lộ hành động tiếp theo của quân đội Mỹ. Hành động này cũng được một số chuyên gia quân sự coi là cửa sổ đàm phán của Mỹ về vấn đề hạt nhân Iran vẫn chưa đóng lại.
Yazdikhah đã bổ sung rằng cho đến nay, lý do Tehran chưa đóng cửa eo biển Hormuz là vì hầu hết các quốc gia trong khu vực Trung Đông và nhiều quốc gia khác đều được hưởng lợi đáng kể từ việc này.
“Tốt hơn hết là không có quốc gia nào hỗ trợ Israel chống lại Iran. Kẻ thù của Iran rất rõ ràng rằng chúng tôi có hàng chục cách để làm cho eo biển Hormuz trở nên không an toàn, và lựa chọn này là thực sự khả thi cho chúng tôi.”
Nếu tình hình xung đột giữa Iran và Israel không leo thang đáng kể, khả năng đóng cửa hoàn toàn eo biển Hormuz vẫn ở mức thấp.
Eo biển Hormuz nằm giữa Oman và lãnh thổ Iran, là tuyến xuất khẩu quan trọng nhất của các nước sản xuất dầu Vịnh như Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Qatar, Iraq và Kuwait, cũng như các nước sản xuất khí tự nhiên chủ yếu.
Khoảng 25% lượng tiêu thụ dầu hàng ngày toàn cầu – khoảng 18 triệu thùng, được vận chuyển qua eo biển Hormuz, nơi hẹp nhất chỉ rộng khoảng 33 km.
Theo số liệu thống kê từ Clarkson, 11% tổng khối lượng thương mại hàng hải toàn cầu đi qua eo biển Hormuz do Iran quản lý, trong đó bao gồm 34% xuất khẩu dầu thô, 30% xuất khẩu khí lỏng, 20% thương mại khí thiên nhiên hóa lỏng, 18% thương mại hóa chất, 7% thương mại ô tô, 3% thương mại container toàn cầu và 2% thương mại hàng khô.
Tuy nhiên, các nhà phân tích Phố Wall cho biết rằng mặc dù Iran liên tục đe dọa phong tỏa eo biển Hormuz, nhưng việc đóng cửa hoàn toàn eo biển này vẫn là một khả năng rất nhỏ. Trong kịch bản cơ bản, xung đột quân sự ở Trung Đông sẽ không nhất thiết làm gián đoạn dòng chảy dầu, nhưng việc xuất khẩu dầu của Iran giảm được xem là phát triển khả thi hơn.
Xét về lịch sử, Iran đã thực sự ảnh hưởng đến eo biển Hormuz trong thời gian chiến tranh, và đã nhiều lần “hô hào” đe dọa phong tỏa, nhưng chưa bao giờ thực sự phong tỏa hoàn toàn, liên tục và triệt để vùng biển này. Do đó, theo các nhà phân tích, nếu tình hình xung đột giữa Iran và Israel không leo thang đáng kể, khả năng đóng cửa hoàn toàn eo biển Hormuz vẫn ở mức thấp. Sự leo thang đáng kể ở đây chủ yếu ám chỉ đến việc Mỹ tham gia tấn công Iran một cách chính thức, đặc biệt là Mỹ sử dụng máy bay ném bom B-52 để thả bom xuyên đất “khổng lồ” nhằm phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran và từ đó tham gia chính thức vào cuộc xung đột này.
Các phương tiện truyền thông đã đưa tin rằng cựu Bộ trưởng Kinh tế Iran Ehsan Khandouzi đã đưa ra một tuyên bố trên mạng xã hội X, yêu cầu các tàu chở dầu và tàu chở khí hóa lỏng chỉ được phép đi qua eo biển Hormuz khi có sự cho phép của Iran, và nói rằng chính sách này cần được “thực hiện trong 100 ngày kể từ thứ Tư.” “Nếu thực hiện kịp thời, chính sách này có ý nghĩa quyết định. Mọi sự trì hoãn trong việc thực hiện có nghĩa là cuộc chiến còn tiếp tục,” Khandouzi đã viết trong một bài đăng hôm thứ Ba. Ông cũng cho biết: “Cuộc chiến liên quan đến Trump phải kết thúc thông qua sự kết hợp giữa các biện pháp kinh tế và an ninh.”
Giá dầu 130 USD lại xuất hiện?
Do đó, hiện tại vấn đề quan trọng nhất liên quan đến eo biển Hormuz là liệu Mỹ có chính thức can thiệp vào xung đột quân sự giữa Iran và Israel hay không. Nếu can thiệp chính thức, việc đóng cửa hoàn toàn giao thông qua eo biển Hormuz, giao thông qua eo biển này sẽ gần như có thể được xác định, và thị trường năng lượng toàn cầu sẽ rơi vào tình trạng hỗn loạn nghiêm trọng.
Các nhà phân tích của JPMorgan cho rằng lý do mà Iran chưa bao giờ phong tỏa eo biển Hormuz là vì chi phí phong tỏa quá cao đối với chính Iran. Không chỉ vi phạm các quy tắc quốc tế, mà còn đe dọa lợi ích kinh tế của các nước Vịnh, có thể khiến Iran bị cô lập khỏi Hội đồng hợp tác Vùng Vịnh (GCC).
Tuy nhiên, báo cáo của JPMorgan cũng chỉ ra rằng một khi Mỹ tham gia, cuộc xung đột này có khả năng leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện ở Trung Đông, và “đường đỏ” này có thể bị vượt qua. JPMorgan dự đoán rằng nếu eo biển Hormuz bị phong tỏa, giá dầu có thể tăng vọt lên khoảng 120-130 USD. Vào thứ Năm, do tình hình địa chính trị ở Trung Đông xấu đi đang đe dọa tới dự báo cung ứng năng lượng trong khu vực quan trọng này, giá dầu Brent tiếp tục tăng, vượt 78 USD mỗi thùng, tạo mức cao nhất trong vòng năm tháng.
Rủi ro chiến lược kinh tế do phong tỏa eo biển Hormuz thực sự rất cao, và Iran hiểu rõ các lợi ích và bất lợi của việc này. Đây cũng là lý do chính khiến Iran chưa phong tỏa eo biển này cho đến nay. Kinh tế Iran phụ thuộc vào xuất khẩu dầu một cách cực kỳ lớn, và dầu được xuất khẩu qua đội tàu “đen” nhằm tránh trừng phạt của phương Tây cũng cần phải qua eo biển Hormuz, nếu bị phong tỏa sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến sinh kế kinh tế vốn đã yếu ớt của Iran.