Được biết, gã khổng lồ ngành thép Nhật Bản Nippon Steel có kế hoạch đầu tư khoảng 8690 tỷ yên (tương đương 60 tỷ USD) tại khu vực trong nước để mở rộng năng lực của lò thép sạch – lò điện cực. Hành động này của công ty đang vướng vào cuộc chiến tốn thời gian để thâu tóm công ty thép Mỹ (US Steel Corp.) đã làm nổi bật chiến lược sâu sắc của công ty: đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi sạch hóa carbon trong nước và khẳng định sức mạnh tài chính cũng như cam kết về công nghệ sản xuất thép từ lò điện cực xanh với các cơ quan chức năng và công đoàn Mỹ, từ đó tạo thêm lợi thế cho việc thâu tóm.
Nippon Steel trong một tuyên bố cho biết, các khoản đầu tư lớn này áp dụng cho lò điện cực (với nguyên liệu chính là kim loại phế thải) sẽ được phân bổ tại ba nhà máy thép lớn của công ty, trong đó tối đa 29% tài chính sẽ được chính phủ Nhật Bản cung cấp.
Khoản chi tiêu lớn này diễn ra tại Nhật Bản đúng vào thời điểm quan trọng nhất trong cuộc thâu tóm công ty thép Mỹ kéo dài 17 tháng; Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ phát biểu tại một nhà máy thép lớn của Mỹ vào cuối ngày thứ Sáu theo giờ địa phương, trong đó sẽ bàn về thương vụ quan trọng này.
Mặc dù Trump đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với giao dịch thâu tóm vào tuần trước, nhưng vẫn còn nhiều chi tiết chưa rõ ràng về cấu trúc và điều kiện kèm theo của bất kỳ phương án thâu tóm cuối cùng nào. Trump đã nói rằng sẽ có một “mối quan hệ hợp tác quan trọng” trong ngành thép Mỹ với khoản đầu tư khoảng 14 tỷ USD.
Theo thông tin, Nippon Steel trong tuyên bố cho biết dự kiến sẽ xây dựng một cơ sở sản xuất thép sạch lớn mới – lò điện cực tại nhà máy sản xuất thép ở Kyushu, Nhật Bản, đồng thời mở rộng và khôi phục năng lực sản xuất thép lò điện cực tại hai cơ sở khác. Tổng năng lực sản xuất thép mới từ khoản đầu tư thêm sẽ đạt 2.9 triệu tấn mỗi năm.
Các công ty thép toàn cầu hiện đang nỗ lực chuyển đổi sang sản xuất và chế tạo thép với lượng khí thải carbon thấp hơn – trong đó trọng tâm là lò điện cực, các chính quyền tại các quốc gia trên toàn thế giới cũng đã hỗ trợ mạnh mẽ trong việc thúc đẩy sự sạch hóa ngành công nghiệp nặng. Lò điện cực được coi là con đường “bắt buộc” để ngành thép hướng tới carbon thấp và thậm chí là không có carbon thông qua khả năng giảm thiểu khí thải trực tiếp đáng kể, tái chế thép phế liệu và thuộc tính điện hóa.
Lò điện cực (EAF) được coi là tuyến đường luyện thép “sạch hơn” so với lò cao và lò chuyển đổi truyền thống (BF-BOF), trong trường hợp sử dụng thép phế liệu là nguyên liệu chính và sử dụng điện tái tạo, phát thải CO₂ trực tiếp cho mỗi tấn thép có thể giảm xuống chỉ khoảng 10% so với lò cao; ngay cả khi sử dụng mạng lưới điện hỗn hợp, nó thường chỉ khoảng một phần ba so với hình thức sau. Tuy nhiên, “sạch hơn” không có nghĩa là “không phát thải” – dấu chân carbon của EAF vẫn phụ thuộc vào nguồn điện, cung cấp thép phế liệu và năng lượng sử dụng trong các giai đoạn chế biến tiếp theo, vì vậy nó được coi là công nghệ chuyển tiếp quan trọng cho việc giảm carbon chứ không phải là điểm kết thúc.
Một số nhà phân tích cho rằng, kế hoạch đầu tư 60 tỷ USD vào lò điện cực của Nippon Steel, được công bố vào thời điểm then chốt trong việc thâu tóm công ty thép Mỹ, có thể nhằm thúc đẩy xu hướng giảm carbon trong nước để giành nhiều trợ cấp hơn, thể hiện “sức mạnh tài chính và đầu tư” để củng cố lợi thế đàm phán với chính phủ Mỹ và chiếm ưu thế trong cuộc đua “thép xanh” toàn cầu.
Do đó, nếu giao dịch thâu tóm công ty thép Mỹ được chính phủ Trump thúc đẩy hoàn thành, cụm lò điện cực của các nhà máy Nhật-Mỹ sẽ tạo ra hiệu ứng hợp tác giữa công nghệ và thị trường; nếu giao dịch bị cản trở, khoản đầu tư này cũng có thể đảm bảo rằng Nippon Steel duy trì vị thế dẫn đầu trong thị trường sản xuất thép sạch ở Đông Á. Nhìn chung, hành động này đã nâng cao tính linh hoạt chiến lược của công ty trong bối cảnh lồng ghép giữa địa chính trị, chính sách khí hậu và chuyển đổi ngành công nghiệp.
Sau khi thành công thâu tóm công ty thép Mỹ, sản lượng hàng năm của tập đoàn sau khi thâu tóm sẽ từ khoảng 63 triệu tấn tăng lên hơn 100 triệu tấn, đưa họ vào top ba thế giới. Do nhu cầu thép ở thị trường Nhật Bản lâu dài suy giảm, Nippon Steel phải mở rộng chuỗi cung ứng ra nước ngoài. Thị trường ô tô Bắc Mỹ và đồ gia dụng cao cấp, cùng với quy mô cơ sở hạ tầng và lợi nhuận dồi dào nhờ sự thúc đẩy của AI, là những điểm tập trung trong chiến lược “xây dựng nhà máy ở trung tâm nhu cầu” của công ty. Việc thâu tóm này không chỉ là điều tất yếu để mở rộng năng lực và giảm thiểu rủi ro suy giảm nhu cầu trong nước mà còn là “quân cờ đa thắng” để chiếm lĩnh chuyển đổi thép xanh Bắc Mỹ, chống lại hàng rào thương mại và giành vị trí sản lượng toàn cầu thứ ba, đó cũng là lý do tại sao Nippon Steel không từ bỏ việc thâu tóm mặc dù chính phủ Mỹ đã nhiều lần cản trở.
Việc thâu tóm của Nippon Steel cũng được một số nghị sĩ Mỹ coi là hành động “sp cứu” ngành thép Mỹ, thông qua việc tiêm tiền và công nghệ lò điện cực tiên tiến, giúp ngành này có thêm sức sống trong cuộc cạnh tranh thị trường tương lai. Tuy nhiên, thương vụ này cũng đã dẫn đến nhiều tranh cãi chính trị và kinh tế lớn, đặc biệt là về mối lo ngày càng gia tăng về quyền kiểm soát năng lực công nghiệp cốt lõi của Mỹ đang dần chuyển giao cho các đối thủ nước ngoài.